کرسی علمی، ترویجی برگزار شد/ تشریح ابعاد اجتماعی نماز

کرسی علمی، ترویجی با ارائه دکتر علی نظری، رئیس دانشگاه لرستان و عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان، درباره موضوع «فلسفه نماز؛ چرایی، چیستی و کارآیی»، با حضور ناقدان، برخی اعضای هیئت علمی و جمعی از دانشجویان، برگزار شد.

به گزارش اداره روابط عمومی دانشگاه لرستان، این کرسی علمی، ترویجی، روز چهارشنبه، 25 آبان‌ماه در سالن جلسات شهید میربهرسی دانشگاه لرستان برگزار شد.

ابتدا، دکتر علی نظری، مباحث خود درباره موضوع کرسی را بیان کرد و بعد از آن، ناقدان، اعضای هیئت علمی و دانشجویان، دیدگاه‌های خود را مطرح کردند.

هدف از برگزاری کرسی‌های علمی، ترویجی، گسترش فضای نقد و گفت‌وگوهای علمی در سطح محیط‌های دانشگاهی است.

نماز ابعاد اجتماعی دارد

دکتر علی نظری، رئیس دانشگاه لرستان و عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان در مباحث خود، مفهوم انفاق در راه خدا را توضیح داد و تبیین کرد.

انفاق در راه خدا، بازخورد دنیایی ندارد؛ فردی که انفاق می‌کند نباید توقع تشویق‌های دنیوی داشته باشد؛ بخشیدن بدون هیچ‌گونه چشم‌داشت دنیوی، انفاق است. فردی که انفاق می‌کند باید فقط نگاهش به آخرت و روز قیامت باشد.

مبنای انفاق در راه خدا، نگاه به آخرت و روز قیامت است.

دکتر علی نظری، در بخش دیگری از گفته‌هایش، مفهوم تحلیل بافتی را توضیح داد.

دکتر نظری، براساس چارچوب مفهومی «تحلیل بافتی»، فلسفه نماز براساس آموزه‌های قرآن کریم را تشریح کرد.

نماز در قرآن کریم با مفاهیم دیگری همچون انفاق و زکات، همراه است؛ نماز مدنظر قرآن کریم، نمازی است که همراه با انفاق، زکات و ایمان به غیب باشد.

نماز در قرآن کریم، تک‌بعدی و یک‌جانبه نیست؛ بلکه همراه با انفاق و زکات است.

نمازگزار مدنظر قرآن کریم، براساس تحلیل بافتی، باید به ابعاد اجتماعی نماز هم توجه و عمل کند.

یکی از ابعاد اجتماعی نماز، انفاق و کمک کردن به دیگران است؛ پس، فلسفه نماز در قرآن کریم، فقط ابعاد فردی ندارد؛ بلکه ابعاد اجتماعی دارد. برای مثال، کمک کردن به یتیم، یکی از ابعاد اجتماعی نماز است.

نمی‌شود فرد، نماز بخواند ولی نسبت به همسایه‌اش که نیازمند یا یتیم است بی‌تفاوت باشد؛ زیرا نماز مورد نظر قرآن کریم، ابعاد اجتماعی دارد.

از ابعاد مهم اجتماعی نماز، انفاق و زکات است؛ براساس تحلیل بافتی، نمازگزار باید نقش در رفع یا کاهش نظام مسائل اجتماع و جامعه داشته باشد.

اوج نماز حقیقی، نماز حضرت امام علی (ع) است که در حین نماز و رکوع، به فرد نیازمند، کمک می‌کند. نماز، ارتباط مستقیمی با نظام خانواده دارد؛ فردی که نماز می‌خواند بایستی به‌دنبال تقویت نظام خانواده باشد. نماز حقیقی، ابعاد مهم جامعه‌سازی دارد.

نماز و زیست اجتماعی

پس از ارائه مبحث دکتر علی نظری، دکتر علی فتح‌الهی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، به عنوان ناقد، ضمن تشکر از مباحث مفید دکتر نظری، دیدگاه‌های خود را بیان کرد.

دکتر فتح‌الهی، این نکته را گفت که اگر موضوع کرسی، «نماز و زیست اجتماعی»، تعیین می‌شد بسیار مطلوب‌تر بود.

دکتر فتح‌الهی، درباره انفاق توضیح داد که چیزی را بخشیدن بدون چشم‌داشت، خودش نوعی عبادت است.

این نوع بخشیدن، معامله­کردن با خداست. انفاق هم فقط از نوع مالی نیست؛ در هر چیزی که خداوند به‌عنوان توانایی به انسان داده است می‌توان انفاق کرد.

انسان دارای ساحت‌های مختلف وجودی است؛ همه این ساحت‌ها در نماز باید وجود داشته باشد؛ برای مثال، این نماز است که به ما می‌گوید به فکر همسایه و سایر شهروندان هم باشیم.

دکتر فتح‌الهی در بخشی از گفته‌هایش شعرهایی از مولوی بیان کرد با این رویکرد که نماز حقیقی، نمازی است که در آن توجه به جامعه وجود داشته باشد نه فقط توجه به خود.

نماز، فقط یک تکلیف فردی مدنظر اسلام نیست؛ همه ادیان، دارای نماز هستند؛ بعد اجتماعی در نماز هست؛ الگوی این موضوع هم نماز حضرت امام علی (ع) است که حین نماز خواندن به فرد نیازمند، کمک می‌کند.

چه بهتر است به ابعاد تربیتی، اجتماعی، وقت‌شناسی، ارتباط نماز با طبیعت و .. بسیار مهم است و می‌تواند در این زمینه، یک کرسی نظریه‌پردازی برگزار کرد که با کرسی علمی، ترویجی، تفاوت دارد.

نماز باعث آرامش انسان‌هاست

بعد از سخنان دکتر فتح‌الهی، حجت‌الاسلام و السلمین عابدین درویشی‌پور، رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی و عضو هیئت علمی این دانشکده، ارتباط و هم‌نشینی بین نماز با دیگر حوزه‌های معنایی همچون ایمان، ولایت، انفاق، اطعام، اقتصاد و ... را توضیح داد.

نماز و روزه بایستی در ارتباط با دیگران معنا پیدا کنند؛ انسان باتقوا و عادل در رابطه با دیگران و اجتماع، معنی پیدا می‌کند.

نماز به‌دنبال آن است که خوبی‌ها، فضیلت‌ها و ارتباطات بین انسان‌ها را گسترش بدهد و اساس این ارتباطات، توحید و اخلاق باشد.

یکی از آسیب‌ها در جامعه ما این است ک به خوبی، فلسفه نماز را نمی‌دانیم؛ نماز فراهم‌کننده آرامش انسان‌هاست. نماز مایه آرامش است. هرکسی هم به این آرامش برسد به سوی معنویت پرواز می‌کند. نمازگزار حقیقی و انسان مؤمن از هر نظر برای دیگران الگوست.

برخی دیدگاه‌ها

در این کرسی علمی، ترویجی، پس از بیان دیدگاه‌های ارائه‌دهنده و ناقدان، اعضای هیئت علمی و دانشجویان حاضر در کرسی نیز نقطه‌نظرات خود را بیان کردند.

برخی نکات مطرح شده به این شرح است:

1ـ این نکته اهمیت دارد که علاوه بر مفاهیم و برداشت‌های مفهومی، بایستی به مصداق‌سازی در جامعه امروز هم توجه کرد.

چگونه در جامعه امروز، می‌توان بین اندیشه‌ها و مفاهیم و مصداق‌ها، ارتباط برقرار کرد؟

فقط پرداختن به مفاهیم اندیشه‌ای متناسب با شرایط جامعه امروز، کفایت نمی‌کند.

2ـ نمازگزار باید از ابعاد مختلف رفتاری الگو باشد.

3ـ تبلیغ عملی و رفتاری مفاهیم دینی، بسیار مهم است؛ دین‌مداری باید در ابعاد مختلف رفتارهای ما در هر جایگاهی که در جامعه هستیم خودش را نشان بدهد.

گفتنی است مدیر کرسی مذکور، دکتر حوریه مرادی، عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان بود.