چهره دیروز و امروز فضای سبز دانشگاه لرستان

براساس برنامه ریزی صورت گرفته در سالهای اخیر، تعداد 5 باغ به وسعت 16 هکتار در دانشگاه لرستان ایجاد شده است.

به گفته دکتر احتشام نیا، محصولات مختلفی همچون: پسته، انگور، بادام و گل محمدی در این باغها، تولید و پرورش داده میشوند.

دکتر عبداله احتشام نیا، ناظر عالی فضای سبز دانشگاه لرستان است. وی عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان و عضو شورای راهبری مدیریت سبز دانشگاه است.

دکتر عبداله احتشام نیا، می نویسد:

با نگاهی به وضعيت فضای سبز دانشگاه لرستان در چند سال اخير مشخص ميشود كه در كنار توسعه كمی فضای سبز كه موجب افزايش سرانه فضای سبز و مزايای بيشمار وجود فضای سبز در محيط دانشگاه ميشود، تاكيد بر توسعه كيفی دانشگاه را با احداث باغات كه با نظم و بر اساس نقشه كاشت و استفاده از گونه ها و ارقام تجاری و مقاوم به خشكی هميشه مدنظر رياست محترم دانشگاه لرستان بوده است.

استفاده از روشهای نوين آبياری قطره ای و سامانه های هوشمند و زيرسطحی ساده سبب افزايش بهره وری در مصرف آب شده است به طوری كه محيط دانشگاه كه تا سه سال قبل فقط چند اصله درخت ميوه مثمر در فضای سبز دانشگاه داشت.

در سال ١٣٩٨ بالغ بر ١٠٠٠٠ اصله نهال درخت ميوه با شناسنامه در سطح ١٦ هكتار دارد كه ميتواند علاوه بر تغيير چهره فضای سبز دانشگاه، پتانسيل بالايی را در سالهای آينده از جهت آموزش و تحقيقات در اين حوزه و همچنين الگويی علمی مناسب برای كشاورزان و باغداران منطقه و منبع درآمدی برای دانشگاه باشد.

نگاهي به چهره ديروز و امروز دانشگاه لرستان اين واقعيت را آشكار ميسازد كه با درايت و تلاش و سخت كوشی و تكيه بر علم و دانش ميتوان ايران اسلامی را بيش از پيش آباد نمود.

استان لرستان با توجه به طبيعت چهار فصل آن، يكي از مستعدترين استانهای كشور در زمينه توليد محصولات باغبانی كشور است و طبيعت خداوندی، اقليم مناسب برای تمام محصولات باغی سردسيری، نيمه سردسيری و معتدله و نيمه گرمسيری را در اين استان به وجود آورده است.

بر اساس آمار بلند مدت ٥٠ ساله، استان لرستان با برخورداری از فصل رشد طولانی با تعداد ساعات آفتابی بالا طی سال و همچنين سرماي كافی طی فصول سرد سال جهت رفع نياز سرمايي درختان سردسيری و معتدله از يك طرف و وجود خاك مستعد و چشمه ها و روخانه های بيشمار و با ميانگين بارش بيشتر از متوسط بارندگی كشور، پتانسيل بالایی در جهت تبديل شدن به يكی از قطبهای توليد ميوه كشور را دارد.

مسائل و مشكلات اقليمی مانند گرم شدن هوا و عدم تامين نياز سرمايی درختان پسته در فصل زمستان در مناطق مركزی و جنوبی كشور، و همچنين مشكلاتی مانند شوری آب و خاك كه در اين مناطق وجود دارد، در استان لرستان مطرح نيست.

لذا اين استان ميتواند يكی از كانديداهای جدی ايجاد مركز تحقيقات ملی باغبانی كشور در سالهای آينده مطرح باشد تا با استفاده از اين استعداد خدادادی و با استفاده از نيروهای متخصص در دانشگاهها و مراكز تحقيقاتی استان، با استفاده از علم و تكنيك روز در مديريت باغبانی و استفاده از ارقام پرمحصول و مقاوم به تنشهای مختلف و با تمركز بر رفع مشكلات و چالشهای پيش رو در حوزه باغبانی استان، اقدامات مؤثری در ارتقاء كمی و كيفی محصولات باغبانی استان لرستان بردارد.

در اين راستا، دانشگاه لرستان در سال ١٣٩٧ در كنار ديگر برنامه های مديريت سبز، اقدام به احداث باغات ميوه با انتخاب گونه ها و ارقام مقاوم به شرايط خشكی در سطح ١٦ هكتار در اراضی دانشگاه نمود كه با توجه به اينكه برنامه دانشگاه صرفه جویی در مصرف آب است از آبياری قطره ای استفاده و ميزان مصرف آب را تا ٥٠ درصد نسبت به آبياری سنتی و غرقابی كاهش داد.

در گام بعدی در دو حوزه آبياری هوشمند براساس ميزان آب خاك (سال ١٣٩٦) و آبياری زيرسطحی ساده با هدايت آب به ناحيه توسعه ريشه (سال ١٣٩٧)، اقدام به جلوگيری از هدرروی و اتلاف آب نسبت به سيستم آبياری قطره ای مرسوم نمود.

در سال ١٣٩٧ با تكيه بر سامانه آبياری زيرسطحی روش با تعبيه لوله های پوليكا در دو طرف نهال به فاصله ٤٠ تا ٥٠ سانتي متر آب به محدوده توسعه ريشه رسانده و بدون مشكل گرفتگی قطره چكان يا تجمع املاح در اطراف قطره چكان، آب و مواد غذايی محلول در يك فضای ماسه ای در زير لوله پوليكا در خاك توزيع و پخش ميشود.

در اين روش همانند آبياری قطره ای زيرسطحی، تبخير سطحی و رشد علف های هرز وجود نداشته و در نتيجه تجمع نمك و املاح در سطح خاك نيز وجود نخواهد داشت.

مزيت ديگر اين روش اين است كه ضمن دارابودن راندمان بالا، بهره وری آب نيز در آن افزايش می يابد و با كنترل تبخير آب و كنترل علفهای هرز سبب افزايش كارایی مصرف آب در هر هكتار سطح زير كشت درختان ميشود.

در حال حاضر اين سيستم برای محصولاتی مانند پسته كه دارای ريشه اصلی عميق و با ريشه های جانبی اندك هستند به كار میرود.

علاوه بر موارد فوق، مهمترين مزايای سامانه زيرسطحی جديد و ساده بكار رفته در باغات دانشگاه لرستان، علاوه بر هزينه كم و سادگی، صرفه جویی ١٣٢٥ متر مكعب در سال (معادل ٥/٢٦ درصد) نسبت به آبياری قطره ای ميباشد كه با توجه به اينكه كشور ما كه در كمربند خشك و نيمه خشك جهاني قرار دارد، استفاده از آن قابل توصيه بوده و در سطح كلان، صرفه جویی بالايی در استفاده از منابع آبی كشور را به همراه خواهد داشت.